De Indonesische Jeugdbeweging 1908-1945 (eBook)

I Het ontstaan van de eerste jeugdorganisaties, de jaren 1910-1930

1 De nationalisten en de islamitische groeperingen

De islamitische hervormingsbeweging kreeg in de jaren na 1900 invloed in Indonesië. Deze hervormingsbeweging was ontstaan in het 19de eeuwse Egypte. Al Afghani en Moh.Ab­duh, de belangrijkste vertegenwoordigers van deze beweging wilden het onderwijs en de staatsinstellingen in de islamitische landen hervormen. De macht van de geestelijkheid binnen het onderwijs werd door hen bekritiseerd. Onder invloed van de Westerse koloniale mogend­heden (Engeland en Frankrijk) die hun invloed in het Midden-Oosten uitbreidden, deden nieuwe ideeën over onderwijs kerk en staat hun intrede in de islamitische wereld.[1]

Dit hervormingsdenken kreeg een nationalistische betekenis. De vreemde overheersing door de westerse mogendheden maakte de islamitische hervormingsbeweging tot een anti-koloniale beweging.[2]

De na 1910 ontstane islamitische groeperingen moeten in het licht van deze ontwikkeling geplaatst worden. De in 1912 opgerichte vereniging Moehammadyah wilde met de bevorde­ring van de studie van de islam, de godsdienstleer een modernere basis geven. Ze richtte zich naast het onderwijs ook op de gezondheidszorg. De Moehammadyah voelde van twee kanten een bedreiging in haar streven. Naast het christendom (ook actief in onderwijs en gezond­heidszorg) vormde de islamitische orthodoxie een bedreiging. Deze laatste groep wilde het bestaan van de islamitische rechtsscholen verdedigen tegen de hervormingsgezinde invloeden van de Moehammadyah.[3]

In dat zelfde jaar 1912 richtte handelaren in Soerakarta een lokale vereniging op die de naam Sarakat Islam (S.I.) kreeg. In de beginjaren was de S.I. een vereniging die opkwam voor de belangen van de Indonesische handelaren.[4] Ze zette zich af tegen de dominante rol van de chinese handelaren. Naast het stimuleren van een Indonesische handelsklasse richtte de S.I. zich op de massa van de Indonesische bevolking. Zij koos de islam als uitgangspunt voor de hervormingen.[5] Het succes van de S.I.( in de periode 1912-1916 had ze 180 afdelingen met 700.000 leden) zorgde voor een langzamere groei van de Moehammadyah.

In 1918 vond er een radicalisering plaats in de S.I. . De voedselschaarste in Indonesië, de politieke onrust en de revoluties in Europa en Rusland speelden een belangrijke rol. De koloniale regering had toezeggingen gedaan waarin zij beloofde bestuurlijke bevoegdheden aan de kolonie te zullen overdragen. Een deel van de S.I. wilde de samenwerking met de koloniale Indische regering beëindigen. Onder deze groep groeide het verzet tegen het in­heemse kapitalisme dat door de S.I. werd gestimuleerd. De gematigde leden, die vooral op de middenstand waren gericht, kozen voor een andere richting. Zij wilden vasthouden aan het idee van het inheems kapitalisme en zo het ontstaan van een eigen middenklasse bevorderen. De leden van de radicale vleugel waaronder Semaoen en Darsono stonden nu tegenover de gematigde nationaal islamitische groep van Abdoel Moeis en Hadji Agoes Salim. De S.I. was in 1919 op haar hoogtepunt. Twee jaar later in 1921 vond een scheuring plaats waarbij de radicale leden de vereniging verlieten.[6]

A.Moeis verwoordde de kritiek die zijn groep had op de Volksraad waarvoor leden van de S.I. zich kandidaat hadden gesteld.[7]

De Indonesiërs hadden immers volgens hem een minimale invloed in de Volksraad. In 1920 werd in het kantoor van de S.I. in Semarang de Perserikatan Kommunist de Hindia (later de Indonesische communistische partij) opgericht. Voorzitter werd ex-S.I.-lid Semaoen, Sardono werd ondervoorzitter. De P.K.I. was ontstaan uit de in 1914 door H.Sneevliet opge­richte Indische Sociaal Democratische Vereniging(I.S.D.V.). De I.S.D.V had later haar invloed binnen de S.I. uitgebreid.[8]

De economische crisis die in Indonesië voor veel sociale onrust zou zorgen, maakte het klimaat voor de PKI gunstig. Deze sociale onrust leidde tot een aantal grote stakingen. In 1926 en 1927 braken naar aanleiding hiervan verschillende opstanden uit. In november 1926 begon de opstand in Batavia en Bantan(West-Java). Een jaar later volgde Minangkabau(Sumatra). De Indische regering reageerde met een verbod op de P.K.I., na met militair ingrijpen de opstanden te hebben neergeslagen. De P.K.I. was hierdoor van het politieke toneel verdwenen. Haar leiders werden opgepakt en naar het verbanningsoord Boven-Digoel (Nieuw-Guinea) gestuurd. Na het wegvallen van de P.K.I. won de Nationalistische Beweging steeds meer terrein.9 Haar oorsprong vond de Nationalistische Beweging in de studieclubs die vanaf 1924 ontstonden. De belangrijkste waren de Soerabaysche Club en de Bandoengse Club. De eerste ontstond op 11 juli 1924, de leiding was in handen van dr R.Soetomo, mede-oprichter van Boedi Oetomo (deze vereniging komt in paragraaf drie uitgebreider aan de orde).

De Bandoengse Algemene Studieclub, zoals de volledige naam luidde, was in tegenstelling tot de gematigde Soerabaysche Club een duidelijke nationalistische groepering. Een van de oprichters was ir Soekarno. Op 4 juli 1927 werd in Bandoeng de Perserikatan Nasional Indonesia opgericht. In het voorlopig bestuur van deze nationalistische vereniging (de voorlo­per van de latere Nationalistische Partij P.N.I.) zaten ir Soekarno, mr Iskaq Tjokrohadisoerjo en dr Samsi Sastrowidagdo. De PNI koos in haar nationalisme voor politieke onafhankelijk­heid van Indonesië. Het Nederlandse koloniale bestuur werd in felle bewoordingen afgewe­zen. Hiermee koos de P.N.I. vanaf het begin voor een non-coöperatieve opstelling. Samenwer­king met de Indische regering werd afgewezen.10

In 1927 ontstond een samenwerkingsverband tussen de P.N.I. , de P.S.I.( de islamitische partij ‘Partai Sarekat Islam’), Boedi Oetomo en enkele Indonesische en lokale studieclubs, onder de naam ‘Permoefakatan Perhimpoenan2 Politik Kebangsaan Indonesia (P.P.P.K.I.). Binnen deze federatie wilde de P.N.I. haar nationalistische ideeën onder brede lagen van de bevolking verspreiden. De P.P.P.K.I. leidde een kwijnend bestaan en ondernam weinig actie. Ze liet wel protesten horen tegen de arrestatie in december 1929 van leden van de P.N.I. . De godsdienstkwestie vormde een struikelblok. De P.N.I. en de studieclubs vonden met hun seculiere nationalisme weinig aansluiting bij de P.S.I. De conflicten tussen deze twee groepen leidden ertoe dat de P.S.I. de P.P.P.K.I. in december 1930 verliet.

In december 1929 gaf de Indische regering opdracht tot huiszoeking bij enkele P.N.I.-leiders. Onder hen waren Soekarno en R.Gatot Mangkoepradja. Na een uitspaak van de landraad (de rechtbank voor inheemsen) in 1930 volgde gevangenisstraffen, voor Soekarno 4 jaar en voor R.Gatot Mangkoepradja 2 jaar. De anderen kregen lichtere straffen. De leiders van de P.N.I. besloten na het vonnis de organisatie te ontbinden.

2 De politieke organisaties in de jaren ‘30

Nadat de P.S.I. de P.P.P.K.I. had verlaten, ging de laatste haar organisatie veranderen. De P.N.I. had opgehouden te bestaan en maakte daarom geen deel meer uit van de P.P.P.K.I In 1930 stopte de P.P.P.K.I. met haar jaarlijkse congres, het Indonesia Raya Congres. Op dit congres konden ook zij die geen lid waren van de organisatie stemrecht krijgen bij belangrijke beslissingen. De naam P.P.P.K.I. veranderde in Persatoean Perhimpoenan2 Politik Kemerde­kaan Indonesia, Kebangsaan(nationaal) werd vervangen door Kemerdekaan Indonesia, een vrij Indonesië. Internationaal gerichte bewegingen die zich voor nationale belangen wilden inzet­ten werden nu toegelaten door de Indische regering. Hiermee werd een handreiking gedaan naar de P.S.I. . De Partai Indonesia, de Partindo, trad in 1933 toe tot de P.P.P.K.I. Dit leidde tot een verbod door de resident van het congres dat in Soerakarta zou worden gehouden.

De P.P.P.K.I. koos na het verbod van het tweede Indonesia Raya-Congres de zijde van de Partindo. Deze partij bleef een jaar lang lid van de federatie. Door het ontstaan van de Parin­dra, de Partai Indonesia Raya in 1935 viel de bestaansgrond onder de P.P.P.K.I weg. Na 1935 viel de P.P.P.K.I. langzaam uiteen.11 De Partindo ontstond na de opheffing van de P.N.I.

Door de P.N.I. te ontbinden hadden de nationalisten de regering de mogelijkheid om actie te ondernemen tegen de partij ontnomen. De Partindo ontstond kort daarna uit de restanten van de P.N.I.  Moh. Hatta keerde zich als ex-PNI lid tegen de Partindo. Hij vond dat de Partij nooit had ontbonden had moeten worden. Ze had haar bestaan volgens Hatta moeten verdedi­gen tegen de Indische regering.12 De Partindo streefde naar een verbetering van de maatschap­pelijke en economische omstandigheden van de inheemse bevolking. Ze streefde naar een democratische regering waarin Indonesiërs politieke invloed zouden hebben. De Partij koos voor een politiek waarin geloofs- en klassetegenstellingen overbrugd zouden worden.

Naast de Partindo ontstond in december 1931 in Jogja de PNI-Baroe. De Partindo en de PNI-Baroe leken op elkaar in hun radicaal nationalisme en hun non-coöperatieve opstelling.13 De PNI-Baroe van voorzitter Soetan Sjahrir ontstond uit de onafhankelijke groepen die na de ontbinding van de PNI bleven...