Orale kinesiologie (eBook)

Voorwoord 5
Inhoud 6
Redacteuren en auteurs 9
Hoofdstuk-1 10
Anatomie van het kauwstelsel 10
1.1Anatomie van de belangrijkste spiergroepen van het kauwstelsel 11
1.1.1Kaaksluiters 11
1.1.2Kaakopeners 15
1.1.3Infrahyoïdale spieren 18
1.1.4Mimische spieren 19
1.1.5Cervicale spieren 19
1.1.6Tongspieren 19
1.2Het temporomandibulaire gewricht 20
1.2.1Incongruentie 21
1.2.2Synovia 21
1.2.3Discus articularis 22
1.2.4Kraakbeen 23
1.3Vorm en functie 23
Literatuur 24
Hoofdstuk-2 25
Bewegingsleer van het kauwstelsel 25
2.1Inleiding 26
2.2Bewegingen van de onderkaak 26
2.2.1Grensbewegingen van de onderkaak in het mediane vlak (figuur van Posselt) 26
2.2.2Habituele open-sluitbeweging van de onderkaak (depressie en elevatie) 30
2.2.3Voorwaartse bewegingen van de onderkaak zonder tandcontact (protrusie) 33
2.2.4Voorwaartse bewegingen van de onderkaak met tandcontact: het articulatie-evenwicht 34
2.2.5Zijwaartse bewegingen van de onderkaak zonder tandcontact 36
2.2.6Zijwaartse bewegingen van de onderkaak met tandcontact 37
2.2.7Interferenties in occlusie en articulatie 38
2.3De krachten werkzaam in het kauwstelsel 38
2.4Biomechanische beschouwing van het kauwstelsel 39
2.4.1De statische symmetrische beet 40
2.4.2De statische asymmetrische beet 41
2.5Het kauwproces 42
2.5.1Occlusale factoren 42
2.5.2Maximale bijtkracht 43
2.5.3Kauwbewegingen van de onderkaak 43
2.6De neuromusculaire sturing van kauwbewegingen 47
2.6.1Mechanosensoren in parodontium en gingiva 48
2.6.2Kaakgewrichtssensoren 48
2.6.3Golgi-peeslichaampjes en spierspoeltjes 48
2.6.4Kauwtheorieën 49
2.6.5Corticale representatie 50
2.7Het spreken 50
Literatuur 51
Hoofdstuk-3 54
Introductie in de temporomandibulaire disfunctie 54
3.1Evolutie van concepten en methoden van behandelen 55
3.1.1Periode vóór 1930, vóór het concept van Costen 55
3.1.2Het concept van Costen 55
3.1.3Argumenten tegen het concept van Costen 56
3.1.4Het psychofysiologische concept 56
3.1.5Hernieuwde belangstelling voor de rol van de discus articularis 57
3.1.6Relativering van het belang van de discus articularis bij kaakgewrichtsklachten 58
3.2Huidige opvattingen over kaakgewrichtsaandoeningen 58
3.2.1Symptomen van kaakgewrichtsaandoeningen 58
3.2.2Epidemiologie van kaakgewrichtsklachten 59
3.2.3Etiologie 59
3.2.4Behandeldoelen 59
3.2.5De rol van de opbeetplaattherapie bij kaakgewrichtsklachten 61
3.3Classificatiesystemen voor kaakgewrichtsklachten 61
3.4Toekomstige ontwikkelingen 62
Literatuur 63
Hoofdstuk-4 65
Pathofysiologie van de kauwmusculatuur 65
4.1Inleiding 66
4.2Inspanningsspierpijn 66
4.2.1Acute inspanningsspierpijn 66
4.2.2Vertraagde inspanningsspierpijn 67
4.2.3Myogene TMD-pijn 68
4.3Chronische myogene TMD-pijn en verwante chronische musculoskeletale aandoeningen 69
4.4Trismus of kaakklem 71
Literatuur 71
Hoofdstuk-5 74
Functiestoornissen van het kaakgewricht 74
5.1Inleiding 75
5.2De anterior verplaatste discus articularis 75
5.2.1Diagnostiek van de anterior verplaatste discus articularis 76
5.2.2Prevalentie van de anteriore discusverplaatsing 79
5.2.3Etiologie van de anteriore discusverplaatsing 80
5.2.4Natuurlijk verloop van de anteriore discusverplaatsing 82
5.2.5Behandelmogelijkheden voor de anteriore discusverplaatsing 84
5.3Hypermobiliteit van het kaakgewricht 86
5.3.1Hypermobiliteit met een excessieve maximale mondopening 86
5.3.2Hypermobiliteit met eminentiaknappen 86
Literatuur 88
Hoofdstuk-6 92
Pathologie van het kaakgewricht 92
6.1Progressieve en regressieve remodelling 93
6.2Osteoartrose 93
6.3Gewrichtsontstekingen (artritiden) 95
6.3.1Artritis ten gevolge van een auto-immuunziekte 96
6.3.2Infectieuze artritis 98
6.3.3Metabole artritis 99
6.4Traumatische aandoeningen 100
6.4.1Intracapsulair trauma 100
6.4.2Extracapsulaire fractuur 101
6.5Adhesie en ankylose 102
6.6Ontwikkelingsstoornissen 102
6.6.1Aangeboren afwijkingen 103
6.6.2Verworven afwijkingen 104
6.7Neoplasmata 105
6.7.1Goedaardige neoplastische aandoeningen 106
6.7.2Kwaadaardige primaire tumoren 107
6.7.3Metastatische tumoren 107
Literatuur 108
Hoofdstuk-7 110
Neurofysiologie van pijn 110
7.1Inleiding 111
7.2Pijndefinities en -classificaties 112
7.2.1Temporomandibulaire disfunctiepijn 112
7.2.2Pijndefinitie 113
7.2.3Pijnclassificatie 113
7.3De reacties op pijn 117
7.3.1Het pijn-adaptatiemodel 118
7.4Pijnmodulatie 120
7.4.1De pijnpoort 122
7.4.2Pijntransductie 123
7.4.3Sensitisatie: centraal en perifeer 124
7.4.4Hogere centra: functionele en morfologische veranderingen 125
7.4.5Gerefereerde pijn 126
7.5Het fenomeen ‘pijn’ 126
7.5.1Chronische pijn 127
7.6Pijndimensies 128
7.7Het meten van pijn 130
Literatuur 131
Hoofdstuk-8 134
Psychosociale aspecten van pijn 134
8.1Pijn 135
8.2Psychosociale factoren bij orofaciale pijn 135
8.2.1Predisponerende factoren 136
8.2.2Initiërende factoren 137
8.2.3Perpetuerende factoren 138
8.3Psychosociale factoren in de tandartsstoel 142
8.3.1Inschatten van de rol van psychosociale factoren 142
8.3.2Vervolgstappen 143
8.4Behandeling door de psycholoog 143
8.4.1Psychologie van chronische pijn 144
8.5Cognitieve gedragstherapie 145
8.5.1Het beïnvloeden van negatieve gedachten 145
8.5.2Het veranderen van problematisch gedrag 146
8.5.3Cognitief-gedragstherapeutische behandelmethoden 146
8.6De rol van de psycholoog bij TMD zonder pijn 148
Literatuur 148
Hoofdstuk-9 151
Diagnostiek van temporomandibulaire aandoeningen 151
9.1Algemene inleiding 152
9.2Functieonderzoek van het kauwstelsel 153
9.2.1Mondelinge anamnese van het verkorte functieonderzoek 154
9.2.2Klinische deel van het verkorte functieonderzoek 159
9.3Classificatie van temporomandibulaire aandoeningen (as I) 167
9.4Etiologische factoren 168
9.5Behandelbehoefte en behandelnoodzaak 171
9.6Afronding diagnostisch proces 171
9.7Aanvullende diagnostische mogelijkheden van de specialist of multidisciplinair team 172
Appendix 9.1 Verkort functieonderzoek TMD 175
Appendix 9.2 Vragenlijst Chronische Pijn Schaal 177
Literatuur 178
Hoofdstuk-10 180
Differentiële diagnostiek van orofaciale pijn 180
10.1Inleiding 181
10.2Niet-musculoskeletale aandoeningen geassocieerd met orofaciale pijn 181
10.2.1Aandoening van tanden, kaken en mondholte 181
10.2.2Hoofdpijn 183
10.2.3Neuralgie/neuropathie 187
10.2.4Aandoeningen van het oor 189
10.2.5Aandoeningen van de neusbijholten 190
10.2.6Aandoeningen van het hart 190
10.2.7Persisterende idiopathische faciale pijn (PIFP) 190
10.3Beschouwing 191
Literatuur 192
Hoofdstuk-11 194
Behandeling van temporomandibulaire aandoeningen 194
11.1Inleiding 196
11.2Counseling 196
11.2.1Geruststellen 197
11.2.2Uitleg geven 197
11.2.3Adviezen geven 197
11.2.4Informatieoverdracht 198
11.3Farmacotherapie 199
11.3.1Indicaties 199
11.3.2Medicatievormen 200
11.3.3Medicatie bij chronische pijn 202
11.4Stabilisatieopbeetplaattherapie 203
11.4.1Kenmerken 203
11.4.2Complicaties 205
11.4.3Werkingsmechanismen 206
11.4.4Vervaardiging 207
11.4.5Tandtechniek 209
11.4.6Plaatsen 211
11.4.7Evaluatie 214
11.4.8Nieuwe behandelmodaliteiten 215
11.5Fysiotherapie 215
11.6Psychologie 219
11.7Kaakchirurgie 219
11.8Behandelstrategieën voor een viertal veelvoorkomende TMD-aandoeningen 220
11.8.1De gestreste vertegenwoordiger 220
11.8.2De kinesiofobe administratief medewerker 221
11.8.3De getroebleerde receptioniste 223
11.8.4De hardwerkende stewardess 225
11.9Bewijslast voor de effectiviteit van de SOB bij de behandeling van TMD-aandoeningen 226
Literatuur 228
Hoofdstuk-12 231
Bruxisme en andere orale bewegingsstoornissen 231
12.1Inleiding 232
12.2Definities 232
12.3Diagnostiek 234
12.4Epidemiologie 237
12.5Etiologie 238
12.6Consequenties 242
12.7Differentiële diagnostiek 245
12.8Behandeling 245
Literatuur 249
Hoofdstuk-13 252
Gebitsslijtage 252
13.1Algemeen/definities 253
13.2Etiologie 253
13.3Diagnostiek 255
13.3.1GBS-screeningsmodule 259
13.3.2GBS-module kwalificering 260
13.3.3GBS-module kwantificering, klinische kroonhoogte 260
13.3.4GBS-module kwantificering, fijnmaziger occlusaal/incisaal 261
13.3.5GBS-module kwantificering, fijnmaziger niet-occlusaal/niet-incisaal 261
13.3.6GBS-module anamnese, medisch, tandheelkundig, vragenlijsten 261
13.3.7GBS-module vastleggen mondsituatie 263
13.3.8GBS-module speekseltests 264
13.4Behandeling 264
13.4.1GBS-module zorgvraag versus redenen om te behandelen 265
13.4.2GBS-therapiestartmodule 265
13.4.3GBS-moeilijkheidsgraadmodule 268
13.4.4Restauratieve behandeling 271
13.5Bijlage, vragenlijsten 274
Literatuur 277
Hoofdstuk-14 279
Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen 279
14.1Inleiding 280
14.2Het obstructieve slaapapneusyndroom (OSAS) en de slaap 281
14.3Epidemiologie en risicofactoren 282
14.4Diagnostiek 284
14.5Behandelvormen 285
14.5.1Chirurgie 285
14.5.2CPAP 286
14.5.3Intraorale apparaten 287
14.6Rol van de tandarts 293
Literatuur 294
Register 297